19 juli 2022 leestijd 3 min door Hans Both
Rechterlijk duw- en trekwerk rond werknemers bij faillissement
Al jarenlang bestaat onder juristen onduidelijkheid over de positie van werknemers bij een faillissement. Rechtspraak lijkt iedere keer tegenstrijdig. Op 28 april 2022 heeft de Europese hoogste rechter weer iets nieuws toegevoegd aan het geheel, in de zogeheten Heiploeg-zaak. Hieronder de vindplaats(en).
Waar gaat het om? De regel is dat als een bedrijf wordt overgenomen of op de een of andere manier wordt voortgezet de werknemers automatisch mee overgaan. Een bedrijf in nood heeft vaak personeel. Dat kan als molensteen om de nek hangen. Een ondernemer ziet vaak voor zichzelf mogelijkheden om in afgeslankte vorm verder te gaan, maar dan moet hij van een deel van het personeel af. Buiten een faillissementsprocedure is het lastig. Bij een ontslag moeten vergoedingen worden betaald etc.
Een andere hoofdregel is dat deze rechtsbescherming niet geldt bij een faillissement. De ondernemer kan dan vluchten in een faillissement. De curator heeft de mogelijkheid de arbeidsovereenkomsten op te zeggen en de curator sluit een deal met de ondernemer. Je voelt aan dat hiervan misbruik wordt gemaakt.
In de jongste zaak moest gereorganiseerd worden omdat een boete was opgelegd vanwege deelname aan een kartel. De ondernemer had bedacht dat als eerst het faillissement zou worden aangevraagd, de onderneming als los zand tussen zijn vingers weg zou glippen en dat was niet in zijn persoonlijk belang. Net in die tijd (we praten over 2014) hadden juristen iets bedacht, een zogeheten ‘pre-pack’. Vooruitlopend op een nog uit te spreken faillissement zou de boel al voor de ondernemer worden veiliggesteld. Er zou een doorstartplan klaarliggen en vervolgens zou de curator en zijn toezichthouder de rechter-commissaris daarop alleen maar ja en amen hoeven zeggen. Om dat extra te verstevigen was bedacht om alvast een zogenaamde beoogd curator en een beoogd rechter-commissaris te benoemen. Als je het negatief formuleert: die werden partner in crime, althans het duidelijke plan was om een belangrijk deel van het personeel legaal te gaan lozen.
De regel die zegt dat bij faillissement werknemers makkelijk kunnen worden ontslagen geldt volgens de rechtspraak (Europees recht) niet als de procedure eigenlijk geen echte liquidatie van het vermogen is, maar een doorstart in het belang van de ondernemer zelf. De vraag is of deze voorwaarde wel altijd duidelijk is. Toetssteen is dan of de schuldeisers beter af zijn bij een snelle dorstart. De tweede voorwaarde waaraan in de jongste zaak wordt getoetst is in hoeverre de procedure is verankerd in een wettelijke regeling. Welnu, die is er op dit moment niet, want de pre-pack is door juristen zelf bedacht.
Men geeft intussen hoog op van deze zogeheten duidelijke rechtspraak. Ik vraag het me echt af. De wetgever is aan zet en heeft weinig speelveld. Als je als ondernemer in zwaar weer echt een goed plan hebt, dan moet je het wat mij betreft uit handen geven, en meerdere partijen gelegenheid bieden om jouw failliete onderneming over te nemen. Het kan niet zo zijn dat je je persoonlijk belang boven het belang van je werknemers stelt, en dat onder het mom dat bij een pre-pack de schuldeisers kans hebben op een hogere opbrengst. Dat is een beetje doorzichtig.
Ook als ondernemer gesteld voor de lastigheid hoe hiermee om te gaan? Bel ons kantoor voor kwalitatief goed advies, op maat gesneden.
Hans Both
https://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2022-04/cp220069nl.pdf